Budowa dachu – rozwiązania

Dach zabezpiecza wnętrze budynku przed stratami ciepła i nadmiernym nagrzewaniem, chroni przed silnym wiatrem, opadami deszczu i śniegu, a także tłumi dochodzące z zewnątrz hałasy. Jest też ważnym elementem konstrukcyjnym budynku, ponieważ część jego elementów usztywnia jego konstrukcję, a inne przenoszą obciążenia na ściany nośne domu. I choć jego rola jest niezmienna od stuleci, to na przestrzeni lat modyfikacji uległa jego konstrukcja oraz materiały wykorzystywane do jego budowy. W poniższym artykule przedstawimy rodzaje dachów i więźb dachowych, przedstawimy rozwiązania z zakresu termoizolacji i docieplenia dachów, a także rodzaje pokryć dachowych i systemów rynnowych. Przygotujcie się na sporą dawkę informacji.

Co decyduje o tym, jaki rodzaj dachu będzie miał nowo wybudowany dom?

Pierwszeństwo przed preferencjami inwestora ma tutaj uchwalony przez Radę danej Gminy Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego, który często szczegółowo określa parametry, takie jak wysokość kalenicy dachu, dopuszczalny kąt nachylenia połaci czy kolor pokrycia dachowego. Wgląd w ten dokument ma każdy, nie tylko właściciel działki czy mieszkaniec danej gminy. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego dostępny jest w siedzibie gminy, w której zlokalizowana jest działka lub na stronie internetowej https://www.geoportal.gov.pl/. Bywają jednak sytuacje, że gmina nie uchwaliła tego dokumentu dla określonej lokalizacji. Wówczas zmuszeni jesteśmy wystąpić do gminy o tzw. Warunki Zabudowy.

Po zapoznaniu się z dokumentem będziemy wiedzieli, na który rodzaj dachu możemy sobie pozwolić. Następnie do naszej decyzji pozostaje dokładne przeanalizowanie danych możliwości i wybór tej, która najbardziej pasuje do wymarzonego przez nas projektu domu.

Podział dachów ze względu na kąt nachylenia połaci:

Dach stromy

Dach stromy to konstrukcja jedno- lub wielopłaszczyznowa, w której kąt nachylenia połaci jest większy niż 12 stopni. W większości budowanych współcześnie domów jednorodzinnych kąt ten waha się między 30 a 45 stopni, co jest optymalnym rozwiązaniem w naszej strefie klimatycznej, ponieważ z dachu swobodnie spływa woda opadowa, a zimą nie zalega na nim gruba warstwa śniegu. W przypadku dachu stromego konstrukcja nośna (tzw. więźba dachowa) wykonana jest zwykle z elementów drewnianych, rzadziej ze stalowych i żelbetowych.

Dach płaski

Dach płaski, to zwykle konstrukcja jednopłaszczyznowa o kącie nachylenia od 2 do 12 stopni. Modne obecnie dachy płaskie mają kąt nachylenia połaci do 5° (około 10%). W dachu płaskim konstrukcja nośna wykonana jest z elementów żelbetowych lub drewnianych (wiązarów, prefabrykowanych kratownic), a niekiedy też z metalowych kształtowników.

W polskim prawie budowlanym nie znajdziemy ogólnej definicji dachu płaskiego czy stromego. Powszechne jest posiłkowanie się w tym zakresie Polską Normą – PN – B – 10425:1989 – Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły, z której wynika, że dachem płaskim określa się konstrukcję o kącie nachylenie nie większym niż 12°. Dopuszczalną dla naszej działki wielkość nachylenia połaci znajdziemy w Miejscowym planie Zagospodarowania Przestrzennego lub w wydanych przez gminę Warunkach Zabudowy. Również producenci poszczególnych pokryć dachowych określają dopuszczalny kąt nachylenia połaci dachu, na jakim może być mocowany dany rodzaj poszycia.

Budowa dachu stromego - rozwiązania

Elementy dachu stromego

Więźba dachowa - rozwiązania

Więźba dachowa to konstrukcja nośna dachu stromego odpowiedzialna za przenoszenie obciążenia samego dachu, jak i nacisków spowodowanych przez wiatr czy śnieg na ściany nośne budynku, a następne przez fundamenty do gruntu. Na ciężar całkowity dachu składa się waga samej więźby, warstwy izolacji, poszycia, okien dachowych, wyłazów, paneli fotowoltaicznych oraz innych elementów zamontowanych w dachu lub na nim.

W Polsce na większości budów z dachami stromymi cieśle montują więźbę z litych elementów drewnianych, które łączą za pomocą gwoździ, wkrętów i specjalnych złączy ciesielskich. Można również kupić więźby prefabrykowane, scalane w fabryce, a także drewno klejone z lameli i belki dwuteowe. Rodzaj więźby dachowej zależny jest od rozpiętości dachu, która wynika z wielkości budynku oraz ciężaru obciążeń, które musi on przenosić. Każdy projekt domu zawiera dokładny i odpowiednio wyliczony plan więźby dachowej, w którym bez zgody architekta nie wolno dokonywać żadnych zmian. Dlatego, jeśli zdecydujemy się np. na zwiększenie ilości okien połaciowych w trakcie budowy dachu, powinniśmy skonsultować to z projektantem, ponieważ będą one stanowiły dodatkowe obciążenie konstrukcji. Więźby dachowe wykonuje się z tarcicy iglastej, ze świerku, sosny lub modrzewia. Drewno lite powinno być cechowane znakiem CE i posiadać, w zależności od projektu, klasę C24, C27 lub C30 i wilgotność ok. 18%.

Elementy więźby dachowej

Murłata - to pozioma belka o kwadratowym przekroju mocowana do ścian kolankowych budynku za pomocą kotew z gwintowanymi końcówkami. Murata łączy trwale ściany domu z dachem i przenosi wszelkie jego obciążenia na mury. Odstęp między kotwami mocującymi nie powinien być większy niż 1,5 m, a między murem, a murłatą należy ułożyć izolację przeciwwilgociową. Na murłatach opierają się krokwie i krawężnice łączone z nimi na złącza zaciskowe lub częściej na łączniki stalowe.

Krokiew - to skośny element nośny konstrukcji dachu. Krokwie łączone są parami i u góry tworzą szczyt dachu, czyli tzw. kalenicę. Mają przekrój kwadratu, w którym stosunek szerokości do wysokości wynosi 1:2. W miejscach załamania połaci dachowej, tzw. koszach, montowane są krokwie o większym przekroju, tzw. krokwie koszowe.

Krawężnica – inaczej krokiew narożna, to specjalnie wyprofilowana krokiew montowana na wypukłym załamaniu połaci dachowej. Krokiew narożna najczęściej znajduje się na styku połaci w dachach trój- i wielopołaciowych.

Jętka - to pozioma belka łącząca pary krokwi w około 1/3 ich długości mierzonej od szczytu. Pełni rolę tak zwanej podpory pośredniej zwiększającej nośność krokwi. Jętki posiadają zwykle przekrój taki jak krokwie, ale można je również montować z cieńszych desek mocowanych obustronnie do krokwi. Jętka musi mieć dostateczną sztywność, dlatego jeśli jest wykonana z desek należy między nimi, co ok. 1 m, wstawić klocki usztywniające. Jętka pod wpływem parcia wiatru przenosi siły poziome z jednej krokwi na drugą i w ten sposób zabezpiecza je przed ugięciem się lub rozsunięciem.

Płatew – to pozioma belka podparta słupami, na której opierają się krokwie mniej więcej na środku ich długości. Płatwie wykonuje się z krawędziaków o przekroju kwadratowym lub, jeśli będą przenosić spore obciążenia, ze stalowych belek dwuteowych.

Kleszcze – to deski grubości 25-35 mm spinające krokwie w konstrukcjach płatwiowych na poziomie płatwi i zapobiegające ich rozsunięciu.

Kulawka – krokiew o zmniejszonej długości łącząca krawężnicę lub krokiew koszową z murłatą.

Dźwigar – to prefabrykowany element konstrukcyjny z klejonych płyt OSB lub desek połączonych łącznikami stalowymi.

Miecze – to ustawione skośnie belki łączące słupy z płatwiami. Służą do zmniejszenia rozpiętości podparcia płatwi i usztywniają więźbę dachową w kierunku podłużnym.

Wiatrownica – to drewniana deska lub łata mocowana ukośnie do krokwi od spodu. Jej zadaniem jest usztywnienie konstrukcji więźby dachowej w kierunku podłużnym. Zapewnia współpracę wiązarów przy dużym obciążeniu wiatrem.

Belka podwalinowa – to belka na stropie, na której opierają się słupy w dachu o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej.

Tram - to główna, pozioma belka w drewnianych konstrukcjach trójkątnego wiązara, która łączy na dole parę krokwi.

Wiązar – to podstawowy element nośny konstrukcji więźby dachowej, który najczęściej ma kształt trójkąta równoramiennego. Tworzą go dwie skośne krokwie, oparte na zewnętrznej ścianie budynku za pośrednictwem murłaty oraz pas dolny (tram lub jętka), połączone ze sobą słupkami.

Rodzaje więźby dachowej stosowanej w dachach stromych

Więźba krokwiowa

Więźba krokwiowa to najprostszy typ konstrukcji więźby dachowej. Stosuje się ją, tylko wtedy gdy rozpiętość dachu jest mniejsza niż 7 m, a nachylenie połaci wynosi 40-60°. Długość krokwi powinna wynosić 5,5 lub 6 m w przypadku lekkich pokryć dachowych. Krokwie mają jedynie dwa punkty oparcia - w kalenicy i na murłatach ułożonych na stropie albo na ścianach kolankowych. Zalety tego rozwiązania to krótki termin wykonania i stosunkowo niskie koszty. Więźba krokwiowa ma ograniczone zastosowanie ze względu na ryzyko powstawania krzywizn na powierzchni dachu związane z brakiem podparcia krokwi, co może też może skutkować rozpychaniem ścian zewnętrznych.

Więźba jętkowa

Więźba jętkowa stosowana jest w dachach o rozpiętościach od 5 do 12 m i charakteryzuje się brakiem podpór pośrednich. Cała konstrukcja spoczywa na belkach, tzw. murłatach, osadzonych na wierzchu ścian nośnych budynku. Takie rozwiązanie pozwala na swobodne zagospodarowanie przestrzeni pod dachem, a jętka spinająca krokwie może pełnić jednocześnie funkcję konstrukcji nośnej dla sufitu najwyższej powierzchni poddasza.

Więźba płatwiowo - krokwiowa

Więźba płatwiowo-krokwiowa wykorzystywana jest w budynkach o większej rozpiętości ścian – powyżej 11 m, ale wymaga zamontowania dodatkowych podpór w postaci słupów lub ścianek, na których spoczywają tzw. płatwie, czyli belki stanowiące dodatkowe podparcie dla krokwi. Te dodatkowe podpory ograniczają swobodę zagospodarowania powierzchni poddasza i wymagają wzmocnienia wytrzymałości stropu w miejscu ich oparcia. Dopuszczalny kąt nachylenia połaci dachowej w przypadku więźby płatwiowo-krokwiowej wynosi od 6 do 70o.

Hydroizolacja dachu stromego

Dach jest narażony przede wszystkim na działanie wilgoci z zewnątrz (opady atmosferyczne), ale także na parę wodną, która powstaje podczas użytkowania poddasza (łazienka, kuchnia, pralnia). Na wilgoć narażona jest zarówno warstwa termoizolacji, która pod wpływem wilgoci traci swoje właściwości, jak i drewniana konstrukcja dachu, która może ulec zagrzybieniu i zdeformowaniu. Mało tego, wilgoć gromadząca się na konstrukcji dachowej może przenieść się na inne części budynku. Aby temu zapobiec, od strony poddasza stosuje się folię paroizolacyjną, a pod pokryciem dachowym tzw. folię wstępnego krycia, czyli folię lub membranę paroprzepuszczalną. Ważna jest tu także odpowiednia wentylacja połaci dachowej.

Ochrona dachu przed wilgocią użytkową

Taką rolę pełni folia paroizolacyjna umieszczona między okładziną poddasza, a warstwą materiału izolacyjnego. Folie paroizolacyjne nie są idealnie szczelnie, ale ich paroprzepuszczalność jest niewielka i wynosi 0,5 g/m2/dobę, co w zupełności wystarcza, aby była ona skuteczną barierą dla pary wodnej powstającej wewnątrz domu i ochraniała konstrukcję dachu oraz jego izolację cieplną przed zawilgoceniem. Najważniejszym parametrem określającym izolacyjność jest współczynnik paroprzepuszczalności, który mówi nam o tym, ile gramów wody przedostaje się przez jedenm² w ciągu jednej doby (g/m2/24h) lub współczynnik Sd, który określa ile metrów grubości musiałaby mieć warstwa powietrza, aby stawić mu taki sam opór jak folia. Oprócz dobrej paroszczelności folie te powinny też charakteryzować się dużą odpornością na rozrywanie w obu kierunkach, a to zależne jest z kolei od ich grubości i gramatury. Im wyższa gramatura i grubość, tym folia jest mniej podatna na rozrywanie.

Rodzaje folii paroizolacyjnych

Folia paroizolacyjna z polietylenu i propylenu

Folie tego typu mają grubość od 0,15 do 0,4 mm i gramaturę od 80 do 200 g/m2. Współczynnik paroprzepuszczalności tych folii waha się od kilkudziesięciu do ponad stu metrów. To bardzo duża szczelność, zapewniająca dostateczną ochronę dachu przed wilgocią. Folie o najwyższym oporze dyfuzyjnym najlepiej stosować w pomieszczeniach, w których może pojawiać się dużo wilgoci, np. w łazienkach, pralni, kuchni.

Folia paroizolacyjna o zmiennym oporze dyfuzyjnym

Folia paroizolacyjna o zmiennym oporze dyfuzyjnym nazywane są inteligentnym lub aktywnymi. Posiadają one strukturę warstwową i wyróżnia je zmienny opór dyfuzyjny, który dostosowuje się do poziomu ciśnienia i wilgotności, i tak na przykład podczas sezonu zimowego, kiedy w pomieszczeniach jest sucho, współczynnik Sd folii jest wysoki i nie przepuszcza ona wilgoci do warstw dachu, natomiast latem, gdy wilgoć pochodząca z opadów atmosferycznych dostaje się do warstw dachu, Sd folii jest bardzo niskie. Folia ta, dzięki tzw.„zaworom bezpieczeństwa”, czyli otworom o specjalnie uformowanym lejkowatym kształcie, może odprowadzić jej nadmiar do wnętrza. Jest to bardzo ważne, bo skraplająca się para wodna może zagrozić termoizolacji. Możliwość odprowadzenia nadmiaru pary zapobiega temu niekorzystnemu zjawisku. Aktywne paroizolacje mają większą paroprzepuszczalność, czyli niższy współczynnik Sd, niż zwykłe folie polietylenowe i propylenowe.

Folia paroizolacyjna metalizowana

Folie z ekranem aluminiowym mają budowę warstwową wykonaną z polietylenu lub polipropylenu, przy czym ostatnia warstwa od strony pomieszczenia jest metalizowana. Folie te odbijają ciepło wytworzone na poddaszu, dzięki czemu zwiększają efektywność ogrzewania, co pozwala zmniejszyć zużycie energii. Odbicie ciepła wynosi od 60 do nawet 90%, co pozwala zaoszczędzić od kilku do kilkunastu procent energii grzewczej. Folie z odblaskiem są stosunkowo ciężkie (gramatura około 300 g/m2), ale bardzo wytrzymałe i posiadają najwyższą szczelność ze wszystkich – ich współczynnik Sd osiąga wartość kilkuset metrów. Aby działały prawidłowo, okładziny nie można mocować na styk i konieczne jest zachowanie szczeliny między zabudową skosów a folią, co zapewnia cyrkulację ciepłego powietrza.

Ekrany termoizolacyjne

Ekrany termoizolacyjne to folie o grubości od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Posiadają budowę warstwową. Warstwy zewnętrzne są metalizowane, a wewnętrzne wypełnione pęcherzykami powietrza lub pianką polietylenową. Ekrany termoizolacyjne, zwane też termoizolacją refleksyjną, chronią poddasze nie tylko przed wilgocią, ale także przed utratą ciepła zimą i przegrzaniem latem.

Folie i membrany wstępnego krycia

Folie i membrany wstępnego krycia układa się bezpośrednio na krokwiach, pod przykryciem dachowym, z zachowaniem odpowiedniej szczeliny wentylacyjnej, którą zapewnia ruszt wykonany z łat i kontrłat. Wlot powietrza w dachu znajduje się w strefie okapu, wylot zaś w kalenicy. Prawidłowo wykonana wentylacja pozwala na odprowadzenie wilgoci znajdującej się pod pokryciem dachowym, a zadaniem folii wstępnego krycia jest odprowadzanie pary wodnej z warstwy docieplenia oraz ochrona przed wnikaniem wilgoci w konstrukcję dachu od strony poszycia. Folie wstępnego krycia wymagają także pozostawienia szczeliny powietrznej od strony warstwy izolacji termicznej, natomiast membrany mogą stykać się z ociepleniem dachu. Paroprzepuszczalność folii wstępnego krycia wynosi od 20 do 60 g/cm2/24h, co daje współczynnik Sd w wysokości od 1 do 3, natomiast paroprzepuszczalność membran wstępnego krycia wynosi od 1000 do 2000 g/cm2/24h, co oznacza, że wielkość parametru Sd oscyluje w granicach od 0,0004 do 0,08. Folie i membrany różnią się też wytrzymałością na rozrywanie oraz odpornością na promieniowanie UV. Membrany Wstępnego Krycia są też stosowane w przypadku dachów o tzw. sztywnym poszyciu, które uzyskuje się poprzez przybicie do więźby dachowej desek lub płyt OSB. Takie rozwiązanie jest często stosowane, jeżeli dach jest budowany etapami i pokrycie dachowe będzie układane po pewnym czasie. Membrany na deskowanie powinny mieć gramaturę od 130 do 150 g/m2, dużą wytrzymałość na rozrywanie we wszystkich kierunkach oraz wysoką odporność na promieniowanie UV. Niekiedy na dachy z poszyciem sztywnym, jako hydroizolację stosuje się też papy asfaltowe, ale posiadają one o wiele niższą paroprzepuszczalność.

Termoizolacja dachu stromego - rozwiązania

Docieplenie dachu stromego jest konieczne zwłaszcza wtedy, gdy planujemy zaadoptować poddaszę na cele mieszkaniowe. Warstwa termoizolacji zapobiega wówczas startom ciepła i poprawia bilans energetyczny budynku, a także stanowi skuteczną izolację akustyczną.

Metody docieplenia poddasza

Powszechnie warstwę ocieplenia dachu umieszcza się między krokwiami, ale coraz większe uznanie zdobywa również rozwiązanie polegające na umieszczeniu izolacji na krokwiach.

Ocieplenie dachu znajdujące się między krokwiami.

Docieplenie warstwą wełny

Jest to najpopularniejszy sposób docieplenia poddasza. Wełna jest materiałem sprężystym, dzięki czemu z łatwością układa się między krokwiami bez powstawania mostków termicznych. Wykonanie tego typu docieplenia polega na zamontowaniu na specjalnych uchwytach przedłużających metalowego stelaża, a następnie wypełnieniu wełną przestrzeni powstałej między nim, a poszyciem dachowym. Ostatnim krokiem jest przykręcenie do stelaża płyt gipsowo-kartonowych, które będą stanowiły sufit naszego poddasza.

Docieplenie dachu za pomocą pianki poliuretanowej, metodą natryskową

Pianka poliuretanowa jest doskonałym materiałem izolacyjnym zarówno pod względem termicznym, jak i akustycznym. Aplikowana przy pomocy pistoletu natryskowego pęcznieje i wręcz idealnie przylega do dachu, wnikając we wszystkie szczeliny i eliminując mostki termiczne. Do natrysku używa się tzw. pianki zamkniętokomórkowej, która jest odporna na wilgoć, wysokie i niskie temperatury, a także bakterie i grzyby. Warto też wiedzieć, że naniesieniu jej na drewno nie powoduje jego butwienia czy gnicia, a współczynnik przenikania przez nią ciepła jest niższy niż w przypadku wełny mineralnej.

Ocieplenie dachu metodą nakrokwiową

Izolacja nakrokwiowa dachu to docieplenie wykonane od jego zewnętrznej strony, do wykonania którego używa się płyt termoizolacyjnych z poliuretanu, utwardzonego styropianu lub wełny mineralnej.

Docieplenie nakrokwiowe z płyt poliuretanowych

Na deskowaniu przykręconym do krokwi układa się warstwę folii paroizolacyjnej, a następnie płyty łączone na pióro i wpust. Całość zabezpiecza się folią wiatroizolacyjną.

Docieplenie nakrokwiowe płytami z wełny mineralnej

Na przybitym do krokwi deskowaniu wykonuje się warstwę paroizolacji, następnie przybija się poprzeczne rusztowania i wypełnia je płytami z wełny mineralnej. Całość zabezpiecza się na koniec wiatroizolacją. Grubość tego typu termoizolacji jest podobna, jak w przypadku ociepleń pod- i międzykrokwiowych i w zależności od zakładanego współczynnika U (współczynnik przenikalności cieplnej przegrody) wynosi od 20 do nawet 35 cm.

Pokrycia dachowe stosowane w domach mieszkalnych z dachem stromym - rozwiązania

Dachówki ceramiczne

Dachówki ceramiczne to pokrycie dachowe znane już w starożytności. Pojedyncze dachówki powstają w procesie wypalania gliny z różnymi dodatkami, dzięki czemu cechują się dużą trwałością i odpornością nawet na ekstremalne warunki atmosferyczne. Na rynku dostępne są rozmaite kształty, rozmiary, kolory i rodzaje dachówek, takie jak mnich-mniszka, karpiówka, holenderka, zakładkowa falista i zakładkowa płaska. Ich powierzchnia może być naturalna, angobowana albo szkliwiona, a wagam², zależnie od ich rodzaju, wynosi od 40 do 65 kg.

Dachówki cementowe

Dachówki cementowe, zwane również betonowymi, wytwarza się z piasku kwarcowego, wody, szybkowiążącego cementu portlandzkiego oraz barwnika. Są odporne na uszkodzenia mechaniczne, a ich wytrzymałość zbliżona jest do dachówek ceramicznych. Po ówczesnym uformowaniu są suszone w niskiej temperaturze, dzięki czemu zachowują dużą spójność wymiarową. Ich powierzchnia jest gładka, dzięki czemu nie przylegają do niej zanieczyszczenia, a waga, wbrew potocznym opiniom, zbliżona jest do wagi dachówek ceramicznych. Znacznie mniejsza z kolei jest ich gama kolorystyczna.

Blachodachówka

Blachodachówka to zwykle ocynkowana i powlekana blacha stalowa z przetłoczeniami przypominającymi tradycyjne dachówki. Duży wpływ na odporność i trwałość tego rodzaju pokrycia ma rodzaj i grubość jego powłoki. Najczęściej stosowane powłoki to: poliester standard (z połyskiem), poliester mat, pural, PVDF, plastizol. Blachodachówki są materiałem lekkim, a co za tym idzie, łatwym w montażu i obróbce. Występuje w krótkich modułach - na długość dachówki, jak i w długich arkuszach. Niestety materiał ten jest podatny na korozję, zwłaszcza w przypadku uszkodzenia jego powłoki podczas montażu.

Blacha na wysoki rąbek

Blacha na wysoki rąbek to rozwiązanie znane od stuleci, polegające na łączeniu pasów blachy poprzez wygięcie ich brzegów pod kątem prostym i połączenie w tzw. rąbek, co zapewnia szczelność i sztywność pokrycia dachowego. Kiedyś gięcia brzegów wykonywał na budowie dekarz, z kolei współcześnie produkowane są gotowe, wyprofilowane już panele, a dekarz za pomocą zaciskacza do rąbków, które mogą występować w poprzek oraz wzdłuż paneli, jedynie łączy poszczególne arkusze. Specyficzną cechą blach łączonych na rąbek stojący jest ich charakterystyczny kształt, który bezpośrednio wpływa też na szybkość oraz łatwość montażu. Rozwiązanie to nie wymaga deskowania i nadaje się zarówno w przypadku prostych, jak i bardziej skomplikowanych konstrukcji dachowych. Panele na rąbek wykonane są z obustronnie ocynkowanej i powlekanej warstwą pasywacyjną oraz odpowiednimi farbami blachy lub z blachy aluminiowej oraz tytanowo-cynkowej. Pokrycie tego typu może posiadać wykończenie z połyskiem lub matowe.

Systemy rynnowe dachów stromych

System rynnowy to niezbędny element każdego dachu. Poza najważniejszą funkcją, jaką jest odprowadzanie z połaci wody opadowej, mają duży wpływ wygląd całego budynku, a co za tym idzie, wybierając je, należy zwrócić uwagę nie tylko na ich parametry użytkowe, takie jak przekrój czy ilość spustów, ale też na ich kształt i kolor. Aby system odprowadzania wody funkcjonował poprawnie, należy dokładnie zaplanować rozmieszczenie poszczególnych elementów i wyliczyć kąt spadku. Zwykle niezbędne informacje zawarte są w projekcie domu, ale możemy też skorzystać z porady fachowca i kalkulatorów dostępnych na stronach producentów systemów rynnowych. Wymagany przekrój rynny możemy też wyliczyć za pomocą wskaźnika EPD, wg wzoru: EPD = (W+H/2) x L, gdzie W to szerokość rzutu poziomego połaci dachowej, H to wysokość dachu, a L to długość połaci dachowej. Podczas montażu rynien należy też zadbać o ich odpowiedni spadek - aby woda dobrze spływała i nie zalegała w korytach rynien, powinny one być mocowane ze spadkiem wynoszącym od 0,5 do 0,2% w kierunku rury spustowej, z kolei ilość i rozmieszczenie uchwytów powinna być zgodna z zaleceniami producenta danego systemu rynnowego. Należy pamiętać też o tym, aby przy lejach spustowych czy narożnikach uchwyty znalazły się z obu ich stron.

Dostępne na rynku, kompletne systemy rynnowe składają się zwykle z rynien, łączników, uchwytów, lei spustowych, narożników, zaślepek, rur spustowych, obejm do rur, kolan, wylewek i siatek ochronnych, które osłaniają rynny przed opadającymi liśćmi, owocami, gałęziami i innymi zanieczyszczeniami, które mogą zakłócić drożność systemu.

Większość systemów rynnowych przystosowana jest do montażu pod okapem, ale coraz częściej spotkać można projekty domów bez tradycyjnego okapu dachowego. Całe szczęście producenci systemów rynnowych stanęli na wysokości zadania i w swoich mają również tzw. systemy rynnowe bezokapowe, które posiadają ciekawy i nowoczesny design.

Podział systemów rynnowych ze względu materiału, z którego są wykonane.

Rynny z tworzywa sztucznego PVC

Rynny z tworzywa sztucznego to najczęściej spotykane rozwiązanie w przypadku domków jednorodzinnych. System rynnowy wykonany z tworzywa sztucznego charakteryzuje się łatwością montażu i stosunkowo niską ceną. Są też odporne na korozję i drobne zarysowania (produkt barwiony w masie), a także dostępne w wielu kolorach, dzięki czemu bez problemu dobierzemy je do naszej elewacji. Ich wadą jest natomiast mała odporność na zniszczenia mechaniczne, skłonność do powstawania odbarwień pod wpływem działania promieni słonecznych oraz duża rozszerzalność termiczna tworzywa, o czym należy pamiętać podczas montażu.

Rynny metalowe

Rynny metalowe to produkty charakteryzujące się dużą odpornością mechaniczną. Niestraszne im duże nasłonecznienie czy niskie temperatury. Są łatwe w naprawie, ponieważ nie pękają jak ich odpowiedniki z PVC, ale za to mogą ulegać odkształceniom. Najczęściej spotykane rynny metalowe są wykonane z ocynkowanej blachy stalowej powlekanej farbą, przez co są podatne na korozję i zarysowania przy nieostrożnym obchodzeniu się z nimi zarówno podczas montażu, jak i eksploatacji (usuwanie śniegu i lodu). Kolorystyka, z którą mamy do czynienia w przypadku rynien stalowych powlekanych jest bardzo duża, dzięki czemu z łatwością dopasujemy je do pozostałych, zewnętrznych elementów budynku, takich jak dach, stolarka okienna, parapety czy elewacja. Oprócz produktów z blachystalowej ocynkowanej, powlekanej farbą, w ofertach producentów dostępne są również rynny wykonane z blachy stalowej ocynkowanej, tytanowo-cynkowej, miedzianej, aluminiowej. Co prawda są to produkty drogie, ale o wyższej odporności na korozję i uszkodzenia mechaniczne.

Budowa dachu płaskiego – rozwiązania

Dach płaski to konstrukcja o niewielkim nachyleniu połaci – od 2 do 12°, a dzięki nowoczesnym rozwiązaniom architektonicznym są coraz chętniej wybierane przez inwestorów. Obecnie stosuje się kilka rozwiązania dachów płaskich

Stropodach niewentylowany (pełny)

Stropodach niewentylowany (pełny) zbudowany jest z warstwy nośnej żelbetowej oraz przylegającej do niej warstwy ocieplenia, hydroizolacji i pokrycia dachowego.

Stropodach wentylowany

Stropodach wentylowany zbudowany jest z płyty żelbetowej z warstwą izolacji, które od hydroizolacji i pokrycia dachowego oddziela szczelina powietrzna. Dzięki temu wilgoć jest odprowadzana na zewnątrz przez otwory w attykach.

Stropodach odwrócony

W rozwiązaniu tym pierwszą, najniższą warstwę stanowi hydroizolacja, a dopiero na niej znajduje się warstwa docieplenia. Warstwą dociskową może być w tym przypadku żwir, który chroni konstrukcję przed opadami i zwiększa powierzchnię parowania. Tego rodzaju konstrukcja dachu jest niezbędna np. w przypadku budowy tarasu nad ogrzewaną kondygnacją.

Stropodach zielony (dodatkowa powierzchnia do uprawy roślin)

Od stropu odwróconego różni się jedynie zewnętrzną warstwą, w której skład wchodzą: warstwa ochronna, zabezpieczająca kolejne warstwy przed przenikaniem korzeni roślin i magazynująca wodę potrzebną im wegetacji, warstwa drenującą, umożliwiającą wzrost korzeni, oraz warstwa wegetatywna, umożliwiającą wzrost roślin. Zgodnie z przepisami do powierzchni obszaru zielonego, jaki jest wymagany na działce, możemy zaliczyć 50% powierzchni dachu, jeśli obsadzimy go roślinami. Nie może to być jednak mniej niż 10m².

Odwodnienie dachu płaskiego – rozwiązania

Odwodnienie dachu płaskiego to system niezbędnym do odprowadzenia wody opadowej i ochrony dachu przed uszkodzeniem lub zniekształceniem wywołanym przez wilgoć. Odprowadzenie wody z dachu płaskiego jest znacznie trudniejsze niż dachu stromego ze względu na mały kąt nachylenia. aby W celu umożliwienia wodzie spływu z dachu płaskiego stosuje się najczęściej dwie metody – podciśnieniową i grawitacyjną.

Metoda podciśnieniowa

Polega na automatycznym odcięciu dopływu powietrza po przekroczeniu w rurach określonego poziomu wody, wskutek czego następuje całkowite wypełnienie rur wodą, wzrost ciśnienia oraz prędkości przepływu.

Metoda grawitacyjna

To system wpustów dachowych połączonych rurami z głównym odpływem, polegający na kierowaniu wody przez liczne piony kanalizacyjne połączone ze znajdującymi się w dachu wpustami, do ułożonego ze spadkiem przewodu głównego, którym jest ona odprowadzana.

Zasada odpływu wody deszczowej opiera się na prawach fizyki dotyczących działania siły ciężkości. Istotny wpływ na wydajność odpływu ma tu spadek dna rury oraz kształt wpustu dachowego. Rury wchodzące w skład instalacji odwodnienia grawitacyjnego powinny być przez cały czas częściowo wypełnione wodą, a wpusty dachowe dobrane pod kątem wielkości powierzchni dachu płaskiego, jego funkcji czy intensywności opadów w danym regionie. W większości rozwiązań odwodnień dachów płaskich rury spustowe są ukryte w elewacji, ale można je również poprowadzić wewnątrz budynku, z kolei spadek dachu można wykonać w kierunku attyki lub do rynny wewnętrznej.

Jak widać budowa dachu to dość obszerny temat. Mimo tego, że pewne pole manewru, co do jego wyboru określa nam Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego, Warunki Zabudowy i konstrukcja pozostałych elementów domu, to i tak jest to etap budowy, w którym będziemy zmuszeni podjąć szereg decyzji, a także znaleźć fachowców, którzy wykonają go zgodnie ze sztuką budowlaną.